ମହାଦେବ ଏବଂ ମାତା ପାର୍ବତୀଙ୍କ ବିବାହ ସହିତ ଏକ ମଜାଦାର କାହାଣୀ ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇଛି । ଯାହା ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, ଉଭୟ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡର ରୁଦ୍ରପ୍ରୟାଗ ଜିଲ୍ଲାରେ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ଭଗବାନ ପାର୍ବତୀ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ପାଇବା ପାଇଁ କଠୋର ଅନୁତାପ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ଅନୁତାପ ହେତୁ ଶିବ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ । ପ୍ରକୃତରେ ଦେବୀ ପାର୍ବତୀ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଦେବତା ଏବଂ ଦେବୀ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଚାହୁଁଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଭୋଲେନାଥ ବିବାହ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନଥିଲେ ।
ଦିନେ ଭଗବାନ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ବିବାହ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ନିକଟକୁ କନ୍ଦରପ ପଠାଇଲେ । ଯାହାକୁ ଶିବ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ତୃତୀୟ ଆଖିରେ ଗ୍ରାସ କଲା । ଯେତେବେଳେ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ମା ଏ ବିଷୟରେ ଜାଣିଲେ, ସେ ଶିବଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ବରଯାତ୍ରୀ କରିବା ପାଇଁ କଠୋର ଅନୁତାପ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ । ମା ପାର୍ବତୀ ଶିବ ଜୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ କରିବା ପାଇଁ କଠୋର ଅନୁତାପ ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଶିବ ଜୀ ମାତା ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଅନେକ ପରୀକ୍ଷା ମଧ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ । ଯାହାର ମାତା ପାର୍ବତୀ ସହଜରେ ଅତିକ୍ରମ କରିଥିଲେ ।
କୁହାଯାଏ ଯେ ଶିବଙ୍କୁ ପାଇବା ପାଇଁ ମାଆ କଠୋର ଅନୁତାପ କରୁଥିଲେ । ଏହା ପରେ ଶିବ ଏକ ସୁନ୍ଦର ରାଜକୁମାର ରୂପରେ ତାଙ୍କୁ ଭେଟିବାକୁ ଆସିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ମା ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେଇନଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁତାପରେ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ପାର୍ବତୀ ମାତାଙ୍କର ଏହି ଅନୁତାପ ଦେଖି ଶିବ ତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ରାଜି ହେଲେ । ଯାହା ପରେ ସେମାନେ ପମ୍ପ ସହିତ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ଦେବୀମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହି ବିବାହରେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ ।
ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ ବିବାହ କରିଥିଲେ, ସେହି ସ୍ଥାନଟି ଆଜି ତ୍ରିଗୁଳି ନାରାୟଣ ନାମରେ ପରିଚିତ ଯାହାକି ରୁଦ୍ରପ୍ରାୟର ଏକ ଗ୍ରାମ ଅଟେ । ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଅନେକ ମନ୍ଦିର ଉପସ୍ଥିତ ଏବଂ ଦୂର ତଥା ଦୂରାନ୍ତର ଲୋକମାନେ ଏହି ମନ୍ଦିରଗୁଡିକ ଦେଖିବାକୁ ଆସନ୍ତି । ତ୍ରିଗୁଳି ନାରାୟଣରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଏବଂ ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ମନ୍ଦିର । ଯାହା ସେମାନଙ୍କର ବିବାହ ସ୍ଥାନ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।
ତ୍ରିଗୁଳି ନାରାୟଣରେ ଏକ ବ୍ରହ୍ମାକୁଣ୍ଡା ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁକୁଣ୍ଡା ମଧ୍ୟ ଅଛି । ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, ବ୍ରହ୍ମାଜୀ ଶିବ-ପାର୍ବତୀଙ୍କ ବିବାହରେ ପୁରୋହିତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରହ୍ମାଜୀ ବ୍ରହ୍ମାକୁଣ୍ଡରେ ସ୍ନାନ କରିଥିଲେ । ସେହିଭଳି ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଶିବ-ପାର୍ବତୀଙ୍କ ବିବାହରେ ଭାଇ ଭାବରେ ସମସ୍ତ ରୀତିନୀତି ପାଳନ କରିଥିଲେ । ଯେଉଁଠାରେ ବିଷ୍ଣୁ ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ ଗାଧୋଇଥିଲେ ବିଷ୍ଣୁକୁଣ୍ଡ ।
ରୁଦ୍ର କୁଣ୍ଡା ଅନ୍ୟ ଦେବତାମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସ୍ନାନ କରିଥିବାବେଳେ ବିବାହକୁ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ପରେ ବିବାହ ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ଏହି ସ୍ଥାନରେ ବ୍ରହ୍ମଜୀ ଶିବ-ପାର୍ବତୀଙ୍କ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ବିବାହ ସମୟରେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ଏକ ଗାଈ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଯାହା ମନ୍ଦିର ସ୍ତମ୍ଭରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଗାଈ ଉପରେ ଯେଉଁ ସ୍ତମ୍ଭ ବନ୍ଧା ହୋଇଥିଲା ତାହା ଆଜି ବି ବିଦ୍ୟମାନ ଅଛି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ନିକଟରେ ଏକ କୁଣ୍ଡ ମଧ୍ୟ ଅଛି । କୁହାଯାଏ ଯେ ଦେବୀ ପାର୍ବତୀ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଆର୍ଥିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଆଜି ବି ଏହି ଟାଙ୍କିର ପାଣି ବହୁତ ଗରମ ।
ଭଗବାନ ଶିବ ଏବଂ ମାତା ପାର୍ବତୀ ବିବାହ କରିଥିବା ମନ୍ଦିର ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ଆଜି ମଧ୍ୟ ସେଠାରେ ନିଆଁ ଜଳୁଛି । ମାତା ପାର୍ବତୀ ଏବଂ ଶିବ ଏହି ନିଆଁକୁ ଚାରି ରାଉଣ୍ଡ ନେଇଥିଲେ । ଏହି ମନ୍ଦିର ପରିଦର୍ଶନ କରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ଅଗ୍ନି କୁଣ୍ଡାର ପାଉଁଶ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇଯାଆନ୍ତି । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଏହି ପାଉଁଶକୁ ଘରେ ରଖିବା ସ୍ୱାମୀ ଏବଂ ସ୍ତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଭଲ ପାଏ ।
ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଯେଉଁମାନେ ବିବାହରେ ବିଳମ୍ବ କରୁଛନ୍ତି, ଯଦି ସେମାନେ ଏହି ପାଉଁଶକୁ ଘରକୁ ନେଇଯାଆନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନଙ୍କର ବିବାହ ଶୀଘ୍ର ହୋଇଯାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର ସନ୍ତାନ ନାହିଁ, ଯଦି ସେମାନେ ଏଠାକୁ ଆସି ପୂଜା କରନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନେ ସନ୍ତାନ ପ୍ରାପ୍ତ କରନ୍ତି । ପ୍ରତିବର୍ଷ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସରେ ବାୱାନ ଦ୍ୱାଦଶଙ୍କ ଶୁଭ ତାରିଖରେ ଏଠାରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ମେଳା ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥାଏ । ଅନେକ ଲୋକ ଏହି ମେଳାରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ଆସନ୍ତି ।
ଶିବରାତ୍ରୀ ସମୟରେ ଏକ ମେଳା ମଧ୍ୟ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ । ଶିବରାତ୍ରୀ ଅବସରରେ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଏକ ମେଳା ମଧ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ମନ୍ଦିରରେ ବହୁତ ଖରାପ ଅବସ୍ଥା ଦେଖାଦେଇଛି । ଦୂରଦୂରାନ୍ତରୁ ଲୋକମାନେ ଏଠାକୁ ଆସି ପୂଜା କରନ୍ତି । ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, ଶିବ ଏବଂ ପାର୍ବତୀ ମା ମହାଶିବରାତ୍ରୀଙ୍କ ଦିନ ବିବାହ କରିଥିଲେ ।
